Đồng bào ta mỗi khi đi du lịch , nhất là đi Việt Nam , lúc trở qua đầu tư định cư Canada thường mang theo về nhiều quà kỷ niệm cũng như nhiều loại thức ăn đặc sản của quê hương . Một số sản phẩm nầy có thể chứa những loại sâu bọ ,côn trùng, ký sinh trùng hoặc mầm bệnh có hại cho nông nghiệp và môi sinh Canada . Phần đông du khách đều ngay tình , vì không am tường luật lệ nên không khai báo đúng phép lúc phi cơ đáp xuống phi trường . Tuy nhiên cũng có một số ít người , mặc dù biết rõ loại hàng nào bị cấm nhập , loại nào không bị cấm , nhưng họ vẫn cố tình đánh liều mang vào Canada , trước để làm kỷ niệm và sau là để biếu xén bạn bè luôn thể . Nếu may mắn thì sẽ qua được cửa hải quan một cách êm xuôi trót lọt , bằng không nếu bị khám kỹ, hoặc xui xẻo hơn là gặp nhầm đúng phiên trực của kiểm soát viên 4 cẳng thì kể như vừa bị mất của mà lại còn phải chịu rất nhiều điều rắc rối nữa . Đây là giống chó Beagle nhỏ con được Cơ Quan Kiểm Tra Thực Phẩm Canada ( CFIA ) huấn luyện đặc biệt để phát hiện thịt thà cá mắm và hoa quả cất dấu trong hành lý . Thông thường thì hàng vi phạm sẽ bị tịch thu để hủy bỏ , đôi khi du khách còn phải nộp phạt 1 số tiền nữa . Nếu vi phạm nặng có thể bị truy tố ra tòa , nhưng trong thực tế trường hợp này hiếm thấy xảy ra .
Tại sao cấm ?
Canada là một quốc gia rộng lớn với tài nguyên thiên nhiên thật phong phú nhưng dân số chỉ có vào khoảng 30 triệu người mà thôi . Thống kê 1996 cho biết kỹ nghệ nông nghiệp và thực phẩm nói chung đã thu về trên 70 tỉ $ , chiếm 1.8 % tổng sản lượng quốc gia và đã tạo ra trên 1 triệu công ăn việc làm . Riêng ngành xuất khẩu nông súc phẩm được ước lượng trên 21.5 tỉ $ , chiếm 7.1 % tổng thu nhập về ngoại thương .Đinh cư Canada đã từng nếm mùi dịch bệnh trong lãnh vực chăn nuôi nên đã biết thế nào là tai họa cho nền kinh tế của quốc gia mình .Mấy năm gần đây , bệnh bò điên ( BSE ) ở tỉnh bang Alberta, tuy chỉ được xác nhận có 4 ca mà thôi ( tính đến tháng 2 ,2006) nhưng cũng đủ để gây thiệt hại khá nhiều cho nền kinh tế Canada phần lớn do việc mất quyền xuất khẩu thịt bò cũng như việc phải giết bỏ 1 số lượng lớn súc vật bi nghi đã có liên hệ huyết thống hay có tiếp xúc với thú bệnh . Bệnh dịch cúm gà xảy ra vào cuối tháng 2 năm 2004 tại tỉnh bang British Columbia cũng làm Canada thiệt hại khá bộn bạc . Nhắc lại chuyện ngày xưa năm 1952, dịch bệnh Long Móng Lở Mồm ( Foot and Mouth Disease ) bộc phát tại tỉnh bang Saskatchewan đã gây thiệt hại cho Canada trên 30 tỉ $ tính theo thời giá ngày nay . Đây là 1 bệnh do virus gây nên , và cực kỳ lây nhiễm ở các loài heo , trâu bò và dê cừu . Bệnh nầy không làm chết người nhưng thiệt hại về mặt kinh tế lại vô cùng to lớn .Ngày đó , người ta đưa ra giả thuyết nguyên nhân dịch bệnh là do 1 du khách đến từ Âu châu đã mang theo 1 đòn saucisse có chứa mầm bệnh hiểm nguy nầy . Ngày nay, với việc cải tiến phương tiện giao thông vận tải và mở rộng mậu dịch quốc tế , đinh cư Canada cần phải hết sức thận trọng đề phòng sự xâm nhập của các nguồn bệnh đến từ khắp mọi nơi trên thế giới .
Một đòn saucisse , một ổ bánh mì thịt , một khúc chả lụa , một gói khô bò , một túi pomme nho, một cành hoa tươi , một chậu Bonsai xinh xắn , và thậm chí một cái trống bịt bằng da bò có vẻ vô thưởng vô phạt đều có thể đem theo mầm bệnh nguy hiểm cho nền nông lâm nghiệp Canada . Mấy năm trước đây , mọi người đều có nghe nói đến việc ai đó đã sử dụng vi khuẩn Bacillus anthracis của bệnh Than để gây hoang mang và rối loạn ở Hoa Kỳ . Đây là 1 bệnh nhiễm trùng cực kỳ nguy hiểm trong chăn nuôi và có thể lây nhiễm gây tử vong ở người . Trong điều kiện phát triển khó khăn , như khô hạn , vi khuẩn bệnh Than thường chuyển sang dạng bào tử ( spores ) để nằm chờ ở đó trong 1 thời gian rất lâu dài hằng 2-3 chục năm . Trong thí dụ cái trống ở trên , nếu nó được làm từ những con bò đã chết vì bệnh Than , và miếng da lại không được thuộc kỹ lưỡng trước khi sử dụng thì rất có thể bào tử còn nằm trong đó . Chỉ cần chờ hội đủ điều kiện về nhiệt độ và ẫm độ thích hợp thì chúng sẽ chuyển sang thể vi khuẩn gây bệnh .
Được mang vào hay không được mang vào ?
ĐẾN TỪ HOA KỲ
Đến từ lục địa Hoa Kỳ và Alaska , cho nhập có giới hạn các loại trái cây nào mà Canada cũng có thể trồng được . Nếu đến từ Hawai hay Puerto Rico thì điều kiện sẽ gắt gao hơn . Đôi khi các nhân viên kiểm tra có thể đòi hỏi du khách phải xuất trình hóa đơn coi loại hàng nầy có phải thật sự mua từ bên Hoa kỳ hay không .
Cho phép đem vô :
– Sữa và sản phẩm làm từ sữa , 20 $ / người .
- Trái cây vùng ôn đới , những loại mà Canada có thể trồng được , cho nhập hạn chế . Tham khảo định cư Canada Border Service Agency ( CBSA ) .
- Hoa kiểng trồng trong nhà : Phần lớn cho nhập nếu đến từ lục địa Hoa kỳ.
- Cây thông Noel ( arbre de Noel), kết tràng nhánh thông ( Couronnes de conifères) : cho nhập nếu đến từ 1 số tiểu bang nào đó mà thôi .
- Thông để trồng và thảo mộc để trồng bên ngoài : cho nhập có giới hạn. Tham khảo CBSA .
- Tất cả các loại thịt tươi , thịt đông lạnh , thịt biến chế : cho nhập 20$/người và có giới hạn .
- Thịt rừng : cho nhập với điều kiện cần phải có giấy phép săn bắn .
- Mỡ của súc vật .
ĐẾN TỪ BẤT KỲ QUỐC GIA NÀO KHÁC NGOÀI HOA KỲ RA .
Gần đây các biến cố bệnh Bò điên , bệnh Long Móng Lở Mồm , bệnh Dịch Cúm gà ( Avian Influenza) cũng như nổi lo ngại về nguy cơ khủng bố sinh học(Bioterrorism) đã bắt buộc chính phủ Canada xiết chặt hơn nữa luật lệ kiểm soát người và hàng hóa tại các cửa khẩu .
* Cho phép đem vào Canada các loại fromage tối đa 20$/ người , nhưng cấm các loại fromage đựng trong dung dịch lactoserum , như loại Fromage Feta chẳng hạn . Cấm đem sữa , beurre, nhưng sữa và thức ăn cho các cháu bé thì được cho phép với điều kiện là phải đựng trong lon hộp có nhãn hiệu thương mãi đàng hoàng .
Tất cả các loại thịt thà đều bị cấm , kể cả thịt tươi cũng như thịt biến chế , jambon, saucisse, khô bò vv…
* Cho phép đem hạt giống nhỏ 500 gr/ người , đối với hạt giống lớn ( như đậu) : 5 kg .
* Cho phép nhập các loại hoa đã cắt và kết thành bó không có mục đích để gầy giống , không có sâu bọ côn trùng hay còn dính đất cát .
* Cho phép nhập tất cả các loại trái cây tươi vùng nhiệt đới ( xứ nóng ) .
Cấm đem trái cây tươi như pomme , nho …vùng ôn đới ( xứ lạnh )
*Cho phép các các loại trái cây và rau cải đã được đông lạnh , trái cây đóng hộp ,hoặc trái cây đã được rút bỏ nước ( deshydraté) .
* Cho phép nhập có giới hạn một số rau cải tươi nhưng không được còn rể , không dính đất cát . Xin tham khảo CBSA
* Cho nhập tất cả rau mùi ( fines herbes) , gia vị khô , trà , café vv…
Kẹo và bánh trái đều được cho phép mang vô, nhưng bánh không được có nhân thịt .
Các đồ vật kỷ niệm , hình tượng bằng gỗ , đều được cho phép , với điều kiện gỗ không còn vỏ, sạch sẽ, không có đất cát sâu bọ côn trùng .
* Cho phép mang vào những sản phẩm bằng da với điều kiện là da phại được thuộc kỹ lưỡng rồi ( complètement tannés)
Cấm các loại hàng như ngà voi , sừng con tê giác , da cọp , móng
cọp , da cá sấu , nanh heo rừng , đồi mồi , da gấu , mật gấu , hoa lan ,cây xương rồng (cactus ) vv….Tất cả sản phẩm nầy đều bị chi phối bởi luật lệ của CITES , là
luật bảo vệ các loài động vật và thực vật hiếm , có nguy cơ bị diệt chủng . Cần phải có giấy phép của CITES mới nhập được . Cấm nhập rùa và trứng rùa để ấp vì chúng có thể mang vi khuẩn Salmonella . Phải có permis cho phép của Cơ Quan Kiểm Tra Thực Phẩm Canada ( CFIA ) mới được cho vô . Rùa cũng chiụ sự chi phối của CITES .
* Cho phép nhập tất cả loại thủy sản , tôm cá tươi hay khô , ngoại trừ 2 loại : cá Nóc (poisson globe, puffer fish ) và cua Tàu ( chinese mitten crab ) , có tên khoa học là Eriocheir sinensis .
Theo Gs Đỗ tất Lợi ,có lối 60 loài cá Nóc . Đặc tính của chúng là có thể phình bụng to ra lúc cảm thấy bị đe dọa . Có vào khoảng 30 loài cá nóc có chứa độc tố tetradotoxin , rất nguy hiểm , ăn vào có thể chết . Ở Vn , một số ít cá Nóc sống ở nước ngọt , như cá Nóc Mít , và cá Nóc Vàng . Phần lớn các loại cá Nóc đều sống ở vùng nước mặn ngoài biển . Cũng có con lổm chỏm gai trên lưng và được gọi là cá Nóc Nhím . Hình như độc tố của cá Nóc nằm trong buồng trứng , trong gan , hoặc trong ruột cá ? Tại Vn , độ độc của cá Nóc rất cao từ tháng 2 đến tháng 7 là mùa đẻ trứng . Độc tố không bi nhiệt phá hủy , cho nên dù có nấu chín vẫn có thể bị ngộ độc như thường .
Thói quen của dân đánh cá là hay đập chết cá Nóc ngay trên thuyền làm cho buồng trứng và ruột gan bị dập , độc tố ngấm vào thịt . Trường hợp móc bỏ hết ruột gan ra cũng vẫn có thể bị ngộ độc như thường . Triệu chứng ngộ độc bắt đầu bằng sự tê môi , tê lưỡi , cảm giác như kiến bò trong các đầu ngón tay và ngón chân , đồng tử giãn nở , tay chân bị tê liệt , thân nhiệt và áp huyết bị giảm xuống . Nếu không chữa trị kịp thời , thì bệnh nhân sẽ bị tê liệt hoàn toàn , cứng hàm dưới , hôn mê và chết vì liệt hô hấp .Tại Vn , ngộ độc cá Nóc vẫn thường xảy ra hằng năm .Tuy nổi tiếng là rất độc có thể làm chết người nhưng tại Nhật Bản , cá Nóc là 1 món ăn thượng đẳng . Đây là món Fugu rất đắt tiền chỉ có bán tại những nhà hàng đặc biệt mà thôi . Đầu bếp muốn biến chế món nầy cần phải có giấy phép chứng nhận đã nắm vững kỹ thuật làm cá Nóc .
Cua Tàu (?)bị cấm nhập , bởi lý do có hại cho môi sinh . Trớ trêu thay , đây lại là món hẩu xực của dân nhậu . Nguyên thủy xuất phát từ Trung Quốc , có lẽ cua theo người Hoa đi di dân khắp cả năm châu bốn bể . Loại cua nầy đã có mặt tại Âu châu từ 5-6 chục năm nay rồi . Gần đây , năm 1993 có báo cáo nói rằng ngư dân đã tìm được loại cua Tàu nầy tại vịnh San Francisco . Cỏ lẽ do các nhà hàng Tàu nhập lậu vào Hoa Kỳ chăng ? Đặc điểm cua Tàu có 2 càng thật to , và được bao phủ bởi nhửng chùm long tơ sậm màu và dầy đặc . Tác hại của chúng đối với môi sinh thật là quan trọng không thể tả hết được .
Cây cỏ mộc dưới nước , tôm tép con và tất cả sinh vật nhỏ sống trong nước đều bị cua thanh toán hết . Các mồi móc câu của ngư dân cũng đều bị cua đớp luôn , và nếu vướng vào lưới cá thì kể như phải mất cả buổi cũng chưa chắc là gỡ hết cua ra được , có khi phải thay lưới mới . Cua cái đẻ ở vùng ven biển cũng như các cửa sông , cua con lần mò trở vô các sông ngòi nước ngọt để tăng trưởng. Đặc điểm khác của giống cua Tàu là đẻ rất nhiều và tăng trưởng củng rất nhanh . Cua đi tới đâu thì phá hại tới đó .
Di chuyển đi thành từng đàn , và hể gặp chướng ngại vật ,thì cua tránh sang hướng khác,
có khi bò lổn ngổn ngay trên đường , và vào cả trong những nhà nằm dọc 2 bên lộ . Đôi khi chúng bám dày đặc vào các lưới chắn , và làm tắt nghẽn các hệ thống thoát nước .
Phải cần có những giấy tờ gì ?
Đối với các loại thịt , sữa , hạt , thực vật, trái cây nằm trong diện cho phép nhập có thể phải được kèm theo những chứng từ cho phép do Canada cấp phát trước đó hoặc chứng từ của quốc gia xuất phát . Xin tham khảo CBSA
Nếu không có chứng từ thích hợp, sản phẩm sẽ bị cấm nhập vào Canada . Hàng hóa,thực vật hay súc vật có thể bị tịch thu để được hủy bỏ . Có khi thì chúng bị gởi trả về nơi xuất phát . Một vài loại sản phẩm cần phải được xử lý thích nghi trước khi được chính thức cho nhập vào Canada . Thí dụ, khi đến Canada chim chóc phải bị giữ cách ly tại những nơi đặc biệt trong 1 thời gian nhiều tuần lễ để xem chúng có bệnh hoạn gì không . Tất cả lệ phí của việc cách ly , xử lý vv…đều phải do nhà nhập cảng đài thọ hết .
Tôi phải cần có giấy phép cho con chó của tôi?
Trong nhiều trường hợp , con vật cần phải có giấy của nơi xuất phát , chứng nhận là nó đã được chủng ngừa dại rồi .
Tổ Chức CITES là gì ?
Đây là chữ viết tắt của Convention on International Trade in Endangered Species of World Fauna and Flora , tức là tổ chức quốc tế bảo vệ các loài động vật và thực vật hiếm . CITES có nhiệm vụ theo dõi , kiểm soát , và bảo vệ các giống thực vật và động vật hiếm có nguy cơ bị diệt chủng do săn bắn , khai thác và mua bán bừa bãi ( thí dụ ngà voi,
sừng tê giác …. ) . CITES được thành lập năm 1973 , và có 118 quốc gia đã ký kết thỏa ước mậu dịch chung . Tất cả sự mua bán, đổi chác các sản phẩm hiếm đều phải có sự ưng thuận của tổ chức CITES .
Kết Luận
Những năm gần đây tình hình thế giới có nhiều xáo trộn . Nào là bệnh Bò điên , bệnh Long Móng Lở Mồm , bệnh SARS , dịch Cúm gà Á châu vv… đó là chưa kể đến ba cái vụ khủng bố nầy nọ . Tình hình mới , biện pháp mới . Luật lệ cũng có thể thay đổi bất cứ lúc nào tùy theo tình hình dịch tể trên thế giới . Trong bối cảnh nầy chính phủ Canada bắt buộc phải đề ra nhiều biện pháp mới gắt gao hơn xưa nhầm để bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và nền kinh tế của Canada . Theo thiển ý riêng của người viết , để tránh rắc rối phiền toái làm mất thì giờ , và làm mất vui chuyến du lịch , tốt hơn hết là chúng ta đừng mang theo bất cứ 1 loại thức ăn hay hoa quả nào vào Canada cả.
Còn bạn nào có chủ đích đem về Canada 1 sản phẩm hay 1 thứ gì hơi đặc biệt một chút , thì trước khi đi du lịch nên tham khảo ý kiến với cơ quan Canada Border Service Agency (CBSA ) .
Chúc các bạn thượng lộ bình an . /.
Các số điện thoại cần thiết :
Tất cả thắc mắc về mọi vấn đề liên quan đến nhập khẩu hàng hóa , hoa quả cây trái và thú vật vào Canada , các bạn cần nên tham khảo với :
* Cơ quan Canada Border Service Agency ( CBSA ) : www.cbsa-asfc.gc.ca/
Tại Canada : Tél 1 800 959- 2036
Tại các nước khác : ( 204) 983-3700 hoặc (506 ) 636-5067
- Canadian Food Inspection Agency (CFIA) : www.inspection.gc.ca
Tel : 1 800 442 2342
* CITES ,phone The Canadian Wildlife Service 1-800-668-6767
Tài liệu tham khảo :
- Agence Canadienne d’ Inspection des Aliments (ACIA) , Que puis je rapporter au Canada .
www.inspection.gc.ca/francais/corpaffr/publications/canada/canadaf.shtml
Nguyễn thuợng Chánh
